یلینگیز نامه؟

سیزینگ بولان ییلینگیزهایسی حیوانینگ آدئنی گوتریار؟  

 دیمک یلینگیز نامه؟

 
ییلینگیزینگ نامه دیگنی بیلجک بولسانگیز شیدمه لی: شمسی حساب بیلن , دونیا گلن ییلینگیز دان 6سانی کملدینگ . ناچه غالسا اونی اونکا (12) بولینگ (تقسیم ادینگ)
...
بو تقسیمینگ غالانی صفر بیلن 11نگ آراسینداقی سان لارینگ بیریسندن باشغا زات بولیب بیلمز اونینگ سانی ناچه بولسه ییلینگیز شول بولیار.

ایندی بیری مثلم 1390 ده دونیا گلن بولسا : اوندان 6نی کملدیب غالانینی 12 بؤلسک نتیجه سی 4 بولیا , 4نجی حیوانینگ آدی آشاقداقی آدلاره سر ادنگده (تاوشان) بولیا (ییلی تاوشان )

ییلنگ آدلارنی گوتریان حیوان لارینگ آدی ترتیب بیلن شولاردان عبارت دئر:

۰ خوک(دونگوز یا قره کیک)

۱ موش(سئچان)

۲ گاو(سئغئر)

۳ پلنگ (بارس)

۴ خرگوش(تاوشان)

۵ نهنگ(بالئق)

۶ مار(ییلان)

۷ اسب(یئلقی)

۸ گوسفند(غویون)

۹ میمون(بیجین)

۱۰ مرغ(تاووق)

۱۱ سگ(ایت)

آشاقدا گورشینگیز یالی 1391 دن 6 نی کملده میزده ۱۳۸۵ غالیار دوامیندا ۱۳۸۵ اون ایکا (12)بؤله میزده ۵ غالیار شیله حسیب بیلن :

۵+(۱۱۵×۱۲)=۱۲÷۱۳۸۵                     ۱۳۸۵=۶-۱۳۹۱

نهنگ(بالئق)=۵  

ترکمن لر هر اون ایکی ییلا بیر(موچه) دیارلر.

مونی هم اشیدانگ :

بیر یاشولی آدام نگ ماشغالاسی آیریلیار . اول یانگی دان اویلن یأر .آلان عیالی اوزیندن یاش اکن . تازه عیال آغشام دوشوشاتلاریندا اول آدامی نگ یاشینی کوپرأک گوریب اونگا: "یاشینگ نأچه خان جاغاز ؟ " دییب سورایار.

اوندا اول : "ایکی اوتوز دا اون جاغاز" دییب جوغاب بریار!در ادامه مطلب فارسی مطلب نیز گذاشته شده  

 

 

ولی روایت این سالشمار جالب است :

سالشمار حیوانی ترکمنان
ترکمنها روایت پند‌آمیزی در مورد پیدایش سالشمار حیوانی دارند. روزی تمامی حیوانات به پیشواز سال جدید می‌روند. شتر که به قد و بالای خود مغرور شده بود گفت: «حتماً پیش از همه سال جدید را خواهم دید.» امّا موش کوچک با زرنگی تمام روی سر شتر جهیده و پیش از همه، سال جدید را می بیند. شتر که مات و مبهوت مانده بود، از تمامی دوازده حیوان دوره که موفق به مشاهده سال جدید شده بودند عقب می‌ماند وبدین ترتیب غرور شتر باعث می شود که جایی در دوره موچه نداشته باشد. این روایت به مدد مایه اخلاقی و پندآمیز آن که نهی از غرور است، در میان ترکمنها نسل به نسل نقل شده و بصورت ضرب المثل درآمده است: «دویه بوینونا بویسانیپ ییلدان کور قالیپدیر!» یعنی (شتر به علّت مباهات به گردنش از مشاهده سال جدید محروم مانده است
حیوان‌لار ایچینده کیم بولسا اولی یعنی : گفتند هر کس در میان حیوانات بزرگترباشد

ییل باشی بولمالی دییلیپدیر ولی یعنی : باید «ییل‌باشی» (سال اوّل) شود

باردیغین بیلدیریپ سیغیر مولاپدیر یعنی : گاو برای ابراز وجود «ما ما» کرد

یونه ایام اونونگ شاخینا چیقان یعنی : اما موش که فرز و چالاک بر شاخ او

سیچان سیپینجیراپ مورتون تاولاپدیر یعنی : پریده بود، سبیلش را تاب می داد

ایل ایچینده گزیپ یورن گوررونگ بو یعنی : این روایتی است که در میان مردم نقل می‌شود

بیله‌موق بو واقا هاچان بولوپدیر؟ یعنی : نمی‌دانم این واقعه کی اتفاق افتاده؟

یونه غرض حیله بیلن آل بیلن یعنی : ولی به هر حال با مکر و حیله

ییل باشی یسرجه سیچان بولوپدیر. یعنی : موش بدترکیب «ییل باشی» شده است.

ترکمنها سال موش را که اولین سال هر دوره می‌باشد «ییل باشی» می‌نامند که به معنای سال آغازین یا مبدأ است، در روایت منظوم فوق «گاو» پس از «موش» سال جدید را مشاهده کرده و لذا مقام دوّم را در دوره سالشمارحیوانی احراز می‌نماید.

امروزه در میان ایرانیان کاربرد تقویم دواده‌گانه حیوانی، از موارد محدودی همچون تحقیق در متون قدیمی، استفاده در سالنامه‌ها و برخی موارد تفنن‌آمیز دیگر فراتر نمی‌رود؛ اما نگاهی به متون و منابع تاریخی، موید این نظر است که در گذشته‌ای نه چندان دور این شیوه گاهشماری در سطح وسیعی مورد استفاده عرفی و رسمی قرار می‌گرفته است.

برخلاف ایرانیان سالشمار موچه در میان ترکمنها پس از گذر قرنها و هزاره‌ها هنوز یکی از بهترین وسایل تعیین سن و بخاطر‌سپاری تاریخ وقایع به شمار می رود. هر چند در زیر چرخهای کوبنده زندگی ماشینی و هجوم فرهنگهای دیگر، این تقویم باستانی نیز همچون دیگر یادگارهای هزاران ساله نیاکان ما در حال نزع است.

1- سال موش 2- سال گاو 3- سال ببر 4- سال خرگوش 

5- سال نهنگ (اژدها ) 6- سال مار 7- سال اسب (یئلقی )

8- سال بز (قویون )

9- سال میمون 10- سال خروس (تاویئق )

11- سال سگ 12- سال خوک 

برای تطابق سال تولد شمسی با این سالشمار 

برای تشخیص اینکه هر سال با کدام یک از این نامها مطابقت دارد از سال خورشیدی عدد 6 را کم می کنیم حاصل را بر عدد 12 تقسیم کرده ، عدد باقیمانده را در نظر می گیریم. از شماره یک یعنی از موش شروع به شمردن کنید، نام هر حیوانی با عدد باقیمانده مطابقت کرد سال همان حیوان است .
 

 

 نهنگ(بالئق)=۵ ۵+(۱۱۵×۱۲)=۱۲÷۱۳۸۵ ۱۳۸۵=۶-۱۳۹۱
۱- موش =سیچان 2- گاو =سیغیر 3- پلنگ =بارس 4- خرگوش = تاوشان 5-ماهی (نهنگ) =بالیق (لوو) 6- مار = ییلان 7-اسب =ییلقی 8- گوسفند =قویون 9- میمون =بیجین 10- مرغ =تاویق 11- سگ =ایت 12-خوک =دونگوز(قاراکییک)